راهنمای کامل فریز تخمک: معایب و مزایا

امروزه زنان بارداری را بیش از همیشه به تعویق انداخته‌اند و در سنین بالاتری اقدام به فرزندآوری می‌کنند. فریز کردن تخمک‌ها این امکان را برای زنان فراهم می‌کند که بارداری را به آینده موکول کنند. متخصصان علم پزشکی نام این روش را انجماد تخمک  گذاشته‌اند. منابع معتبر می‌گویند، در سال 1980، به طور میانگین در ایالات متحده زنان اولین فرزند خود را در سن 22 سالگی به دنیا می‌آوردند. تا سال 2000، این سن تقریباً به 25 سال رسیده بود و در سال 2014، به طور متوسط هر زن اولین فرزند خود را در 26 سالگی به دنیا می‌آورد.

در ایالات متحده، 2.3 درصد از کل تولدها مربوط به زنان 40 تا 44 ساله است. روش‌های زایمان ممکن است در حال تغییر باشد. با این وجود، ویژگی‌های بیولوژیکی باروری ثابت مانده است. بیشتر زنان در اواخر دهه 40 زندگی خود یا اوایل 50 سالگی یائسه می‌شوند. در سالهای قبل از یائسگی، قدرت باروری زن به مرور کاهش می‌یابد و داشتن فرزند به تبع سخت‌تر می‌شود. زنانی که فریز کردن تخمک را به عنوان یک گزینه برای بارداری در آینده در نظر دارند، باید توجه داشته باشند که باروری تخم های منجمد نسبت به تخمک‌های تازه کمتر موفقیت آمیز است. اگرچه فریز کردن تخمک‌ها امید و امکان بارداری در آینده را ایجاد می‌کند و از این نظر ‌نمی‌توان این مساله را نادیده گرفت.  در این مقاله، ما این روش، هزینه ‌و مزایای فریز کردن تخمک را بررسی می‌کنیم. چه انتظاری باید داشت؟!

انجماد تخمک می‌تواند به حفظ قدرت باروری در مراحل بعدی زندگی کمک کند.

با گذشت زمان، کیفیت تخمک‌های موجود در تخمدان کاهش پیدا می‌کند. با گذشت زمان ممکن است تخمک‌ها دچار ناهنجاری‌های کروموزومی شوند و بعد از یائسگی هم تخمک‌گذاری انجام نمی‌شود و این بدین معناست که تخمدان‌ها دیگر تخمکی آزاد نمی‌کنند.

اگر زنی فرزند می‌خواهد اما در حال حاضر میل یا شرایط بارداری را ندارد، یک مرکز اختصاصی می‌تواند تخمک‌های او را برای استفاده در آینده فریز کند.

آماده‌سازی

قبل از فریز کردن تخمک، پزشک سابقه کامل اطلاعات پزشکی شمارا  با تمرکز بر باروری و نظم چرخه قاعدگی را استخراج و ارزیابی می‌کند و یک آزمایش خون برای ارزیابی سطح هورمون‌ها انجام می‌دهد.

تخمدان‌های زن معمولاً هر ماه یک تخمک آزاد می‌کنند. وقتی تعداد تخمک کمتری برای فریز کردن در دسترس باشد، احتمال بارداری موفقیت آمیز کمتر می‌شود. به منظور استخراج حداکثر تعداد تخمک از تخمدان‌ها، فرد تحت درمان هورمونی قرار می‌گیرد تا تخمدان‌های وی تحریک شوند و تخمک‌های بیشتری آزاد کنند. در این روش فرد باید روزانه یک الی سه بار در خانه به خود هورمون تزریق کند.

همچنین بیشتر زن‌ها ممکن است قبل از تحریک تخمدان‌ها با هورمون درمانی قرص‌های جلوگیری از بارداری برای حداقل یک ماه مصرف کنند. این کار در چرخه طبیعی دخالت می‌کند و تاثیر هورمون‌ها را افزایش می‌دهد که در مرحله هورمون درمانی موثر واقع می‌شود.

تعداد و نوع هورمون‌ها متفاوت هستند. درمان معمولا شامل موارد زیر است:

•          حدود 2 هفته تزریق هورمون محرک فولیکول (توده‌های اولیه که در تخمدان که طی چرخه تبدیل به تخمک می‌شوند) و هورمون لوتئین‌کننده (برای جلوگیری از آسیب‌های سلولی) که تخمدان‌ها را واردار می‌کنند تخمک بیشتری تولید کنند.

•          تزریق هورمون آزاد کننده گنادوتروپین (هورمونی که توسط هیپوفیز ترشح می‌شود و در عملکرد باروری و جنسی نقش اساسی دارد) تقریباً در اواسط چرخه، که از تخمک گذاری زودهنگام جلوگیری می‌کند.

•          تزریق گنادوتروپین جفتی انسانی (این هورمون جهت حفظ تخمک، ادامه حاملگی و برای تحریک تخمک‌گذاری ضروری است).

•          یک پزشک به طور منظم و دوره‌ای آزمایش خون از فرد می‌گیرد تا اثرات هورمون‌درمانی را کنترل کند. فرد همچنین حداقل یک سونوگرافی برای تشخیص تخمک‌گذاری و مشخصه‌یابی رشد تخمک انجام می‌دهد.

شرح فرآیند

•          پزشک سوزنی را در فولیکول‌های تخمدان وارد می‌کند تا تخمک ها پس از رسیدن بازیابی شوند.

•          پزشک معمولا از امواج اولتراسونیک برای انجام کار استفاده می‌کند. با این حال، اگر تخمک‌ها در حین تصویربرداری با اولتراسونیک قابل مشاهده نباشند‌، پزشک ممکن است برای برداشتن آنها، شکم فرد را جراحی کند.

•          در این روش تهاجمی‌تر، پزشک ضمن استفاده از آرامبخش و مسکن، یک شکاف کوچک در شکم ایجاد می‌کند و از یک سوزن برای استخراج تخمک استفاده می‌کند.

•          هنگامی که پزشک تخمک را پیدا کرد، باید در اسرع وقت آن را فریز کند. تخمک‌ها پر از آب هستند و و اگر انجماد به سرعت انجام شود، بلورهای یخ ایجاد شده می‌تواند به ساختار تخمک آسیب بزند.

•          برای جلوگیری از این رخداد، پزشک قبل از فریز تخمک‌ها ، محلول ویژه‌ای را به آنها تزریق می‌کند.

•          در آینده، هنگامی که فرد بخواهد، تحت لقاح آزمایشگاهی(IVF) تخمک‌ها بارور می‌شوند.

•          بارور کردن تخمک با استفاده از اسپرم همسر یا یک اهدا کننده اسپرم انجام می‌شود.

•          اگر این کار جواب دهد، تخمک و اسپرم به یک نطفه تبدیل می‌شوند که چند روز بعد در رحم زن لانه گزینی می‌کنند. کلینیک‌های باروری سعی می کنند چندین نطفه را همزمان رشد دهند تا احتمال بارداری موفقیت آمیز افزایش یابد.

چه کسانی می‌توانند از این روش استفاده کنند؟

•          برخی از درمان‌های سرطان ممکن است قدرت باروری را کاهش دهند یا به طور کل آن را از بین ببرند. فریز کردن تخمک می‌تواند به حفظ توانایی داشتن فرزند بعد از پایان این درمان‌ها کمک شایانی کند.

•          فرآیند فریز کردن تخمک زنان جوان بسیار موثرتر و موفقیت‌آمیزتر از افراد مسن است. لذا گروه‌های خطر (نابارورها) باید این عمل را هرچه زودتر انجام دهند. بیشتر کلینیک‌ها تنها تخمک زنان زیر 40 سال فریز می‌کنند. برخی از کلینیک‌ها شرایط و محدودیت‌هایی را برای زنان 40 تا 49 ساله در نظر می‌گیرند. تعداد کمی از کلینیک‌ها به زنان بالای 45 فرآیند فریز کردن را برای زنان بالای 45 سال انجام می‌دهند.

تخمک‌ها حتما منجر به بارداری و تولید جنین نمی‌شوند. شانس تبدیل تخمک به جنین سالم بین 2 تا 12 درصد است. مجموعه‌ای از مشخصه‌ها می‌توانند بر احتمال باردار شدن فرد تأثیر بگذارند‌، از جمله سلامت رحم، سن و سلامت کلی فرد.

موارد زیر از جمله دلایلی است که زن‌ها تخمک‌های خود را فریز می‌کنند:

•          برنامه های شغلی و تحصیلی: زنانی که تمایل به ادامه تحصیل در دوره های پیشرفته دارند یا متقاضی شغل هستند، ممکن است تخمک‌های خود را در جوانی فریز کنند تا بعداً به تخمک‌های سالم دسترسی داشته باشند. مثلا برخی از شرکت‌ها مانند فیس بوک و اپل که به دلایل حرفه‌ای مایل به تأخیر انداختن زایمان کارمندان زن خود هستند، تخمک‌های آنها را فریز می‌کنند.

•          شرایط زندگی شخصی: زنانی که می‌خواهند از همسر یا شریک زندگی مناسب صاحب فرزند شوند اما هنوز یکی را پیدا نکرده‌اند ممکن است تخمک‌های خود را برای استفاده در آینده منجمد کنند. همچنین زنان همجنسگرا ممکن است تمایل داشته باشند که بچه‌ای از خود داشته باشند.

سه نکته که باید قبل از فریز کردن تخمک به آن‌ها توجه کرد:

1- فریزکردن تخمک یک قرارداد بیمه نیست.

بیایید بدون بازی کردن با کلمات با شما در مورد یک تصور رایج غلط صحبت کنم. اگرچه فریز کردن تخمک ممکن است خیال شما را نسبت به زمانی که در حال گذر هست کاهش دهد اما لزوما یک روش مطمئن برای تضمین باروری شما برای همیشه نیست.

چرا؟ تمام تخمک‌های فریز شده زنده نخواهند ماند؛ در این شرایط کیفیت و کمیت را باید با هم در نظر گرفت. اینکه چه تعداد تخمک‌ها  طی روند گرم کردن (از حالت فریز شده) زنده مانده و می‌توانند با موفقیت بارور شوند، بستگی به سن شما دارد که چه زمانی (در چه سنی) آن‌ها را فریز کرده‌اید و بعد از خارج شدن از محل ذخیره، چند عدد از آنها سالم و زنده هستند. به علاوه، قدرت باروری با افزایش سن تغییر می‌کند، بنابراین اگر تخمک‌های خود را در 25 سالگی فریز کنید و در 35 سالگی از آنها استفاده کنید، باید با واقعیت‌های موجود و بارداری در آن سن مقابله کنید.

اینها استدلالهایی برای موافق یا مخالف بودن با پدیده فریز کردن تخمک‌ها نیست؛ فقط شما و پزشکتان می‌توانید تصمیم بگیرید که آیا این تصمیم صحیح برای شماست یا خیر. اما مهم این است که بدانید اینجور نیست که تخمک‌ها را فریز کنید و مساله را فراموش کنید و به آینده نامعلوم موکول کنید.

2- هیچ سن واقعا عالی برای فریز تخمک وجود ندارد اما بهتر است این کار در سنین خاصی انجام شود.

مطابق با انجمن پزشکی تولید مثل آمریکا (ASRM)، زمان مناسب برای فریز کردن تخمک‌های شما بیست و اوایل سی سالگی است، در این زمان‌ها ذخیره تخمدان (تعداد تخمک های تخمدان) و تخمک‌های سالم بیشتری دارید. آزمایش هورمون های باروری (مثلاً با متدهای بارداری مدرن!) می تواند اطلاعات زیادی در مورد وضعیت ذخیره تخمدان به شما بدهد و به شما کمک می‌کند با توجه به نظر پزشک، تصمیم بگیرید که آیا فریز تخمک برای شما مناسب است یا خیر. گفته شده است، فریز کردن تخمک برای افراد بالای 38 سال توصیه نمی‌شود.

3- روند بازیابی (از فریز درآوردن) تخمک می‌تواند چالش برانگیز باشد.

پارامتر‌های زیادی در فریزکردن تخمک دخالت دارند، قبل از اینکه حتی به مرحله‌ای برسید که تخمک‌هایتان فریز شوند. ابتدا آزمایش خون برای ارزیابی میزان ذخیره تخمدان و بررسی وجود بیماری های عفونی از شما گرفته خواهد شد. همچنین ممکن است سونوگرافی انجام شود تا ببینید عملکرد کلی تخمدان شما به چه صورت است. سپس هورمون‌های تحریک کننده مصنوعی به شما داده خواهد شد که تخمدان‌ها را برای رشد یک گروه از فولیکول‌ها (کیسه های پر از مایعی که از تخمک های شما محافظت می کند)  آماده کند و تخمک را حفظ کند.

بعد از اینکه امواج اولتراسونیک فولیکول‌های شما را برای دستیابی به تخمک آماده کرد‌، گنادوتروپین جفتی انسانی تزریقی (hCG) را به خود تزریق می‌کنید تا به بلوغ تخمک کمک کند. برداشت تخمک در مطب پزشک با یک پروب (وسیله سوزن شکل) اولتراسونیک از طریق واژینال انجام می‌شود (بله، می‌توانید برای این کار بیهوش شوید). پروب اولتراسونیک برای یافتن فولیکول‌های بالغ در واژن شما قرار می‌گیرد. سپس پزشک شما یک سوزن بلند و توخالی از طریق کانال واژن به تخمدان‌ها وارد می‌کند، بعد مکش را انجام می‌دهد تا تخمک‌ها یکی یکی خارج شوند.

پزشک می‌تواند چند تخمک را همزمان استخراج کند و این عمل ایده‌آل ترین راه برای داشتن تخمک بارور و قابل لقاح با شانس بالا است. تخمک‌ها بعد از استخراج که معمولا سی دقیقه طول می‌کشد، در نیتروژن مایع منجمد می‌شوند. انجماد با نیتروژن مایع شانس باروری را به طور قابل توجهی نسبت به  تکنولوژی‌های قدیمی (انجماد آهسته) افزایش می‌دهد. زیرا طی این روش با سرعت بسیار بالا تخمک فریز می‌شود بدون آنکه آب داخل آن به کریستال‌های یخ تبدیل شود و تنها در یک حالت منجمد شیشه‌ای (بدون نظم کریستالی) باقی می‌ماند زیرا سرعت انجماد آنقدر بالاست که ملکول‌های یخ فرصت نمی‌کنند آرایش کریستالی به خود بگیرند. با این روش می‌توان تا 91% شانس زنده ماندن تخمک‌ها را بالا برد. امروزه تقریبا هیچ کلینیکی از انجماد آهسته ( با بقای 61 درصدی) استفاده نمی‌کند.